Wspólność ustawowa

Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego między małżonkami powstaje wspólność majątkowa (ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Przedmioty te wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków, a należą do nich w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie oraz środki zgromadzone na koncie OIPE i na subkoncie OIPE każdego z małżonków.

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazują również enumeratywnie katalog przedmiotów, które wchodzą w skład majątków osobistych każdego z małżonka. Przede wszystkim są to przedmioty nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego, jak również te nabyte w drodze dziedziczenia, czy darowizny.

Charakter wspólności ustawowej opiera się na zasadzie, zgodnie z którą każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, przy czym na dokonanie poniższych czynności niezbędna jest zgoda drugiego małżonka, to jest:

1. czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzące do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;

2. czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;

3. czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia

4. i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;

5. darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Co to oznacza w praktyce notarialnej, w sytuacji gdy małżonkowie, którzy posiadają wspólność majątkową chcą dokonać powyższych czynności i nie posiadają majątku osobistego, nie mogą samodzielnie przesądzić, że nabycie nastąpi do majątku osobistego jednego z małżonków. W takiej sytuacji małżonkowie wspólnie nabywają nieruchomość do majątku wspólnego, lub jeden z nich za zgodą drugiego. Zgoda ta może zostać wyrażona po dokonaniu powyższej czynności, gdyż ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka.

Natomiast ustanie wspólności majątkowej powoduje: rozwód, separacja, unieważnienie małżeństwa, śmierć jednego z małżonków, ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków, ogłoszenie upadłości jednego z małżonków, ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej lub zawarcie umowy majątkowej przez małżonków.